Zdrowy Uśmiech od Najmłodszych Lat – Klucz do Przyszłości Wolnej od Próchnicy
Dbanie o higienę jamy ustnej u dzieci to inwestycja w ich zdrowie na całe życie. Właściwe nawyki wykształcone od najmłodszych lat pomagają zapobiegać próchnicy i innym problemom stomatologicznym. Polskie Towarzystwo Stomatologii Dziecięcej (PTSD) we współpracy z firmą Colgate i Sojuszem dla Przyszłości Wolnej od Próchnicy (ACFF) opracowało szczegółowe zalecenia dotyczące higieny jamy ustnej dla dzieci i młodzieży w różnych grupach wiekowych. Niniejszy artykuł przybliża te kluczowe wskazówki.
Dlaczego Higiena Jamy Ustnej u Dzieci jest Tak Ważna?
Wiele osób uważa, że próchnica zębów mlecznych nie jest dużym problemem, ponieważ zęby te i tak wypadną. To błędne myślenie! Zainfekowane próchnicą zęby mleczne mogą przenosić bakterie na świeżo wyrzynające się zęby stałe, które w początkowym okresie są szczególnie podatne na demineralizację. Właściwa pielęgnacja zębów mlecznych, które towarzyszą zębom stałym w jamie ustnej przez kilka lat (okres uzębienia mieszanego trwa od 5-6. do 11-12. roku życia), jest zatem niezbędna dla zdrowia przyszłego stałego uzębienia.
Zalecenia dla Rodziców i Opiekunów – Krok po Kroku
Pielęgnację jamy ustnej należy rozpocząć już w pierwszych miesiącach życia dziecka, zanim pojawią się pierwsze zęby.
- Okres niemowlęcy (od 0 do 6. miesiąca życia): Codziennie wieczorem, przed snem, należy oczyszczać błonę śluzową i wały dziąsłowe. Można to robić przy użyciu kawałka gazy, bawełnianej chusteczki, gumowej lub silikonowej szczoteczki, lub specjalnego naparstka z mikrofibry nawiniętego lub założonego na palec wskazujący i zwilżonego przegotowaną wodą lub słabym naparem rumianku. Celem jest utrzymanie czystości i przyzwyczajenie dziecka do manipulacji w jamie ustnej.
- Od wyrznięcia pierwszego zęba mlecznego do 5. roku życia: Należy rozpocząć szczotkowanie zębów dwa razy dziennie pastą z fluorem. Szczególnie ważne jest mycie zębów przed snem. Ilość pasty i jej stężenie powinny być dostosowane do wieku i ryzyka próchnicy (patrz Tabela 2 w ulotce źródłowej). Generalnie zaleca się pastę ze stężeniem 1000 ppm F; śladową ilość pasty dla dzieci w wieku 6-36 miesięcy, a ilość ziarnka groszku dla dzieci w wieku 3-6 lat. Dziecko powinno uczyć się wypluwać pastę, ale nie ma potrzeby uczyć płukania jamy ustnej wodą po myciu. Do tego wieku za higienę odpowiadają rodzice, jednocześnie ucząc dziecko samodzielności. Szczoteczka powinna być z tworzywa sztucznego, mieć małą, zaokrągloną główkę i szeroki trzonek. Może być manualna lub elektryczna. Zalecaną techniką szczotkowania jest metoda Fonesa (kółeczkowa) dla powierzchni policzkowych i wargowych, oraz ruchy szorowania dla powierzchni żujących.
- Od 6. roku życia: Dziecko powinno opanować technikę szczotkowania, ale rodzice powinni nadal nadzorować i pomagać w dokładnym czyszczeniu, zwłaszcza zębów trzonowych, nawet do 10. roku życia. Zalecaną techniką jest metoda obrotowo-wymiatająca (roll), która skuteczniej usuwa płytkę nazębną i resztki jedzenia. Powierzchnie żujące nadal czyścimy ruchami szorowania. Szczególną uwagę należy zwrócić na czyszczenie wyrzynających się „szóstek”.
- Od 8-10. roku życia (lub wcześniej z pomocą rodziców): Wprowadzenie nici dentystycznych, taśm lub szczoteczek międzyzębowych do czyszczenia przestrzeni, do których nie dociera szczoteczka. Nici dentystyczne mogą być woskowane, niewoskowane, o różnej grubości, a dla osób z aparatami ortodontycznymi zaleca się nici ze sztywnym końcem. Szczoteczki międzyzębowe (wyciorki) są przydatne przy większych przestrzeniach międzyzębowych lub aparatach ortodontycznych.
- Czyszczenie języka (od 6-8. roku życia): Na języku gromadzą się bakterie, które mogą być źródłem nieświeżego oddechu. Do jego oczyszczania służą specjalne szczotki lub skrobaczki, którymi delikatnie przesuwamy od tyłu do przodu języka.
- Irygatory stomatologiczne (od 4-5. roku życia): Polecane w szczególnych przypadkach, np. u dzieci niepełnosprawnych lub z problemami dziąseł. Oczyszczają zęby i przestrzenie międzyzębowe strumieniem wody.
- Płukanki (od 6. roku życia): Mogą być uzupełnieniem higieny, zwłaszcza te zawierające fluorki lub środki antyseptyczne, ale przeznaczone są dla starszych dzieci.
Rola Profesjonalistów w Profilaktyce
Pierwsza wizyta dziecka u stomatologa powinna odbyć się 6 miesięcy po wyrznięciu pierwszego zęba mlecznego, nie później niż w 12. miesiącu życia. Celem jest ocena ryzyka próchnicy i ustalenie planu profilaktyczno-leczniczego. Dlatego ginekolodzy i pediatrzy powinni informować rodziców o konieczności takiej wizyty, traktując ją jako rutynowy element opieki nad dzieckiem. Stomatolog dziecięcy wskaże rodzicom właściwe metody postępowania i częstotliwość wizyt, aby skutecznie zapobiegać próchnicy.
Pamiętajmy, że regularna i prawidłowa higiena jamy ustnej, dostosowana do wieku dziecka, w połączeniu z regularnymi wizytami u stomatologa, to najlepsza droga do zapewnienia dzieciom zdrowych zębów i pięknego uśmiechu na długie lata.
